Chcesz zatrzymać smaki lata na dłużej? Zrób własne przetwory i ciesz się świeżymi owocami i warzywami przez cały rok, oszczędzając pieniądze. Dowiedz się, czym jest pasteryzacja i poznaj jej podstawowe zasady. W artykule przedstawiamy przydatne narzędzia, takie jak garnek do pasteryzacji, oraz przepisy na popularne przetwory.
Co to jest pasteryzacja i jak działa?
Pasteryzacja to proces konserwacji żywności polegający na krótkotrwałym podgrzaniu produktów do temperatury wystarczającej do zniszczenia szkodliwych mikroorganizmów. Proces ten został nazwany na cześć francuskiego chemika i mikrobiologa Louisa Pasteura, który opracował tę metodę w XIX wieku.
W procesie pasteryzacji liczy się temperatura i czas – odpowiednie dobranie obydwu parametrów pozwala na eliminację chorobotwórczych drobnoustrojów z poddawanych obróbce produktów, ale bez ryzyka zniszczenia ich struktury i obniżenia wartości odżywczych.
Pasteryzacja – temperatura i czas
W przebiegu pasteryzacji żywność jest zwykle podgrzewana w temperaturze 60–85°C przez określony czas od 10–20 minut do 2–3 godzin - w zależności od pasteryzowanych przetworów. Krócej pasteryzowane są produkty z dodatkiem cukru lub soli, ponieważ substancje te są naturalnymi konserwantami. Dłużej pasteryzować należy produkty bez wspomnianych przypraw, a także dania z mięsem.
Zalety pasteryzacji
Pasteryzacja jest procesem stosowanym szeroko w przemyśle spożywczym, umożliwiającym bezpieczne i długoterminowe przechowywanie żywności bez znaczącej utraty jej wartości odżywczych oraz walorów smakowych i zapachowych. Najważniejsze korzyści przemysłowej pasteryzacji żywności to:
- Eliminacja szkodliwych mikroorganizmów – pasteryzacja skutecznie redukuje liczbę patogenów, takich jak bakterie, wirusy i pleśnie, które mogą powodować choroby przenoszone drogą pokarmową. Proces pasteryzacji niweluje zagrożenie dla zdrowia.
- Zachowanie wartości odżywczych – w przeciwieństwie do sterylizacji, która wymaga znacznie wyższych temperatur, pasteryzacja minimalizuje zmiany w smaku, kolorze i wartościach odżywczych produktu. Dzięki temu produkty pasteryzowane mogą być wartościowym uzupełnieniem codziennej diety, zachowując większość witamin i składników odżywczych.
- Wydłużenie trwałości żywności – dzięki eliminacji mikroorganizmów przyspieszających proces psucia się żywności pasteryzacja znacząco wydłuża okres, w którym produkt może być bezpiecznie spożywany. Jest to szczególnie ważne w przypadku produktów szybko psujących się, takich jak mleko, soki czy jogurty.
Pasteryzacja słoików – jak przygotować naczynia?
Aby pasteryzacja była skuteczna i bezpieczna, kluczowe jest wybranie właściwych słoików i pokrywek. Odpowiednie naczynia nie tylko gwarantują powodzenie całego procesu, ale również pomagają utrzymać jakość i świeżość przetworzonej żywności. Poznaj najważniejsze zasady pasteryzacji słoików!
Wybór słoików i pokrywek do pasteryzacji
Najlepiej, by słoiki do pasteryzacji były wykonane ze szkła, które zapewnia im odporność na wysokie temperatury i gwarantuje brak reakcji z żywnością. Pokrywki do słoików powinny być metalowe i wyposażone w gumową uszczelkę. Uszczelka zapewnia hermetyczne zamknięcie słoika, co jest niezbędne do utrzymania próżni i zapobiegania dostępowi powietrza do wnętrza słoika po pasteryzacji.
Czyszczenie i przygotowanie słoików przed pasteryzacją
Słoiki do przetworów muszą być przed użyciem dokładnie umyte. Najlepiej jest myć je w ciepłej wodzie z użyciem płynu do naczyń, aby usunąć wszelkie zanieczyszczenia i resztki żywności. Wiele osób stosuje również dodatkowo wyparzanie słoików we wrzątku lub piekarniku – pozwala to wyeliminować z ich powierzchni wszelkie drobnoustroje. Po umyciu i ewentualnym wyparzeniu słoiki opłucz w czystej wodzie, a następnie dokładnie wysusz – na czystej suszarce, ręczniku lub w piekarniku. Ważne, aby przed napełnieniem ich przetworami naczynia były całkowicie suche, ponieważ zapobiegnie to rozwojowi bakterii.
Jak napełniać słoiki przetworami?
Kiedy napełniasz słoiki gorącymi przetworami, pamiętaj o zachowaniu ostrożności — powidła są bardzo gorące, więc łatwo o oparzenie. Poza aspektami bezpieczeństwa zlecamy stosować się do dwóch najważniejszych zasad wekowania, aby cieszyć się przetworami na długo:
- Słoiki do wekowania napełniaj gorącymi przetworami – gorąca żywność w połączeniu ze szczelnym zamknięciem tworzy w miarę stygnięcia przetworu naturalną próżnię, co przyczynia się do długotrwałej świeżości i bezpieczeństwa produktu. Gorące napełnianie słoików przetworami pozwala również zapobiec rozwojowi ewentualnych bakterii obecnych w pojemnikach lub na powierzchni przetworów, co dodatkowo zwiększa bezpieczeństwo konserwacji.
- Pozostaw wolne miejsce na górze słoika – podczas napełniania słoików postaraj się pozostawić 1–2 cm wolnego miejsca od góry. Ta przestrzeń, nazywana czasem „główką”, umożliwia rozszerzanie się żywności podczas procesu pasteryzacji. Wolne miejsce to również gwarancja, że podczas zakręcania słoika nie dojdzie do wycieku zawartości, co mogłoby zakłócić proces tworzenia próżni i uniemożliwić hermetyczne zamknięcie.
Trzymając się powyższych zasad, zapasteryzujesz swoje przetwory skutecznie i bezpiecznie, dzięki czemu weki będą mogły być przechowywane przez długi czas i zachowają swoją najwyższą jakość i świeżość.
Jak pasteryzować przetwory?
Istnieją różne metody pasteryzacji, dzięki którym możesz przedłużyć trwałość domowych dżemów, konfitur, ogórków lub sosów Do najpopularniejszych sposobów wekowania przetworów należą: pasteryzacja w garnku, piekarniku i zmywarce. O każdej z tych metod pasteryzacji przeczytasz poniżej:
Pasteryzacja w garnku
Najpopularniejszą metodą pasteryzacji jest pasteryzacja w garnku. Ważne jest wybranie garnka, który jest wystarczająco duży, aby pomieścić słoiki, i na tyle głęboki, by można było zanurzyć naczynia w wodzie do co najmniej 3/4 ich wysokości. Między poszczególnymi słoikami oraz między słoikami a ściankami garnka powinna pozostać wolna przestrzeń, dzięki której woda będzie mogła równomiernie ogrzewać zawartość naczyń.
Pasteryzowanie słoików w garnku można wynieść na wyższy poziom wygody. Tradycyjnie dno zwykłego garnka zwykło się wykładać gazetami lub ścierkami, by słoiki nie stały bezpośrednio na nim – ogranicza to ryzyko ich popękania. Alternatywą dla tego typu rozwiązań jest specjalny wkład do gotowania słoików, który jest dołączany do niektórych garnków o sporych gabarytach, ale można go również kupić oddzielnie. Wekowanie w garnku z takim wkładem jest o wiele wygodniejsze.
Porada!
Do zabezpieczenia słoików podczas pasteryzacji na dno garnka położyć matę silikonową do pieczenia — jest on trwała i znosi ekstremalne temperatury, a dodatkowo zabezpieczy weki przed pękaniem.
Wybierając garnek do pasteryzacji słoików, warto jednak zastanowić się nad tym, czy postawić na klasyczny model z ewentualnym wkładem, czy może raczej na specjalny garnek do przetworów o elektrycznym zasilaniu.
Jeśli robienie weków to Twoja pasja, polecamy zainwestować w elektryczny garnek do pasteryzacji Adler, który ułatwi i przyśpieszy robienie domowych przetworów. Jak zawekować słoiki w elektrycznym garnku do pasteryzacji? Przygotuj słoiki i przetwory zgodnie z instrukcjami powyżej — umyj, wyparz słoiki i pokrywki, napełnij weki, zostawiając 1-2 cm wolnej przestrzeni, a następnie zamknij szczelnie pokrywki. Ułóż słoiki w garnku, nie musisz wykładać go ścierką, bo w zestawie znajdziesz specjalną kratkę, dzięki której przetwory nie mają kontaktu z dnem garnka. Ostatnim krokiem jest ustawienie temperatury garnka elektrycznego na ok. 85-90°C. Czas pasteryzacji należy od rodzaju przetworów:
- dżemy i konfitury - 15-20 minut,
- ogórki kiszone lub marynowane warzywa - 20-30 minut,
- sosy, przeciery - 30-40 minut.
Po zakończeniu pasteryzacji ostaw słoiki do przestudzenia, a następnie sprawdź, czy pokrywki są dobrze zassane — nie powinny się uginać pod naciskiem — i gotowe! Ciesz się własnymi przetworami domowymi.
Jest prosty w obsłudze i łatwy do utrzymania w nienagannej czystości. Model ten oferuje aż 28 litrów pojemności, solidną kratkę do ustawiania słoików oraz możliwość precyzyjnej regulacji temperatury w zakresie 30–100°C. To uniwersalny sprzęt kuchenny, który sprosta również wielu innym wyzwaniom, takim jak bezpieczne podgrzewanie zup i gulaszy czy przygotowywanie domowych kompotów. Wykonany Garnek elektryczny do wekowania z wysokiej jakości materiałów garnek Adler AD-4496 zapewnia długotrwałą wydajność i niezawodność.
Wekowanie słoików w piekarniku
Alternatywą dla wekowania w garnkach może być pasteryzacja słoików w piekarniku. Wystarczy umieścić słoiki z przetworami w nagrzanym piekarniku i podgrzewać je w temperaturze ok. 100°C przez 20–30 minut. Dokładny czas i temperatura pasteryzacji tą metodą są uzależnione od rodzaju przetworów – pasteryzacja przetworów owocowych i warzywnych nie musi być tak długa, jak wekowanie słoików z mięsną zawartością.
Pasteryzowanie słoików w zmywarce
Miłośnicy niekonwencjonalnych rozwiązań podpowiadają, że pasteryzacja słoików w zmywarce to genialne rozwiązanie! Warto jednak pamiętać o tym, że nie każde urządzenie pozwala na osiągnięcie wysokich temperatur. Jeśli Twoja zmywarka ma program z temperaturą 70–75 stopni, możesz spróbować. Jak wekować słoiki w zmywarce?
- Wyparzone słoiki z przetworami należy dokładnie zakręcić, ustawić w zmywarce pokrywkami do dołu i uruchomić program o najwyższej dostępnej temperaturze – po jego zakończeniu przetwory będą zawekowane.
Domowe przetwory – sprawdzone przepisy
Jeśli szukasz przepisów na domowe przetwory, warto postawić na sprawdzone i łatwe w przygotowaniu receptury. Niezależnie czy planujesz zrobić klasyczny dżem, kiszonki lub domowe sosy, odpowiednie techniki i składniki pozwolą Ci cieszyć się ich smakiem przez cały rok. Sprawdź nasze niezawodne przepisy na domowe przetwory i stwórz własną spiżarnię z Biedronka Home!
- Jak pasteryzować warzywa? Do przetworów z warzyw możesz wykorzystać różne jarzyny, takie jak marchewka, pietruszka, seler, cukinia, bakłażan. Ważne, aby były świeże i dobrej jakości. Przygotowanie przetworów zacznij od dokładnego umycia i obrania warzyw oraz pokrojenia ich na kawałki lub plasterki. Jeśli chcesz przygotować marynowane ogórki, to przepis jest bardzo prosty! Będziesz potrzebować 2 kg ogórków, składniki na zalewę (1,5 l wody, 500 ml octu spirytusowego, 4 łyżki cukru, 1,5 łyżki soli) i przyprawy (2 łyżeczki gorczycy, 4 ząbki czosnku, 4 liście laurowe, koper, ziele angielskie). Ogórki umyj i ułóż w wyparzonych słoikach. Do każdego słoika dodaj przyprawy, zagotuj zalewę, a następnie wlej do każdego weka. Zakręć słoiki i pasteryzuj przez 15-20 minut w temperaturze 85°C.
Warzywa można pasteryzować na różne sposoby – oprócz klasycznej pasteryzacji w garnku, słoiki można utrwalać w piekarniku, zmywarce, a nawet w wolnowarze.
- Jak pasteryzować kompot? Do kompotu z owoców sprawdzą się jabłka, gruszki, śliwki, truskawki i inne sezonowe owoce. Dokładnie je umyj, usuń pestki i szypułki, a duże owoce pokrój na mniejsze kawałki. Następnie umieść owoce w garnku i zalej je wodą, opcjonalnie dodając cukier lub inne przyprawy do smaku. Poniżej znajdziesz dokładny przepis na kompot z wiśni. Będziesz potrzebować 1 kg wiśni, 200 g cukru i 1,5 l wody oraz opcjonalnie przyprawy — cynamon, kardamon. Wiśnie umyj, usuń pestki i szypułki, a następnie umieść w słoikach. W garnku zagotuj wodę z cukrem, która zalej owoce i umieść. Zakręć słoiki i pasteryzuj przez 25 minut w temperaturze 85°C. Po ostygnięci sprawdź, czy pokrywki dobrze się zassały.
Domowy kompot z jabłek to tradycyjny napój w wielu polskich domach. Kiedyś kompoty były podstawowym sposobem na przechowanie owoców przez zimę.
Niezależnie czy wekujesz warzywa, owoce lub mięso, warto stosować się do poniższych zasad pasteryzacji, które będą uniwersalne do każdego przepisu na domowe przetwory:
1. Słoiki z przetworami ostrożnie umieść w garnku, zachowując między nimi niewielkie odstępy.
2. Garnek ze słoikami wypełnij wodą, tak aby pokryła słoiki co najmniej do 3/4 ich wysokości. Woda powinna być gorąca, ale nie musi wrzeć w momencie wkładania słoików.
3. Po umieszczeniu słoików w garnku przykryj go i doprowadź wodę do wrzenia. Gdy woda zacznie się gotować, zmniejsz ogień / obniż moc grzania tak, aby woda utrzymywała lekkie, stabilne wrzenie
4. Czas pasteryzacji zależy od rodzaju i wielkości słoików oraz rodzaju przetworów. Zazwyczaj wynosi on od 10 do 20 minut, ale dokładny czas powinien być dostosowany do konkretnych przepisów.
5. Po zakończeniu pasteryzacji ostrożnie wyjmij słoiki z garnka i pozostaw do ostygnięcia na kuchennej ściereczce lub kratce.
Uwaga!
Wieczko słoika po pasteryzacji powinno być wklęsłe! Wypukłe wieczko po pasteryzacji to znak, że proces nie do końca się udał – taki słoik należy przechować w lodówce, a jego zawartość najlepiej spożyć w ciągu 24–48 godzin.
Dzięki odpowiednio przeprowadzonej pasteryzacji przetwory są bezpieczne i trwałe, a ich przygotowanie może stać się przyjemnym elementem domowych tradycji.
Pasteryzacja – smaki lata przez cały rok
Pasteryzacja to wyjątkowy sposób na zatrzymanie esencji lata. Dzięki domowym przetworom możesz cieszyć się ulubionymi smakami sezonowych owoców i warzyw nawet długo po sezonie.
Garnek do pasteryzacji jest nieocenionym pomocnikiem w procesie pasteryzacji – prostym, skutecznym i przystępnym rozwiązaniem nawet dla początkujących entuzjastów domowych przetworów. Nie tylko umożliwia odpowiednie zabezpieczenie żywności w oparciu o klasyczne przepisy, ale również pozwala na eksperymentowanie z różnorodnymi smakami i recepturami.
Odkryj przyjemność płynącą z przygotowywania własnych smacznych i zdrowych przetworów. To doskonały sposób na wykorzystanie nadmiaru sezonowych owoców i warzyw, a jednocześnie metoda na dodanie odrobiny letniego słońca do jesienno-zimowych posiłków.
